ابتکار: قيمت سکه را براي مهريه به اندازه تاريخ عقد در نظر بگيريم معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري، در گفت‌وگويي با خبرگزاري ايلنا با ابراز نگراني از اينکه مهريه‌هاي بالا خطرات زيادي براي خانواده دارد، گفته است: مهريه بايد با قيمت سکه زمان عقد محاسبه شود.
به نظر من ايده‌آل‌ترين سطح تغيير قانون مهريه اين است که بايد سکه به قيمت روزي که مهريه تعيين مي‌شود (تاريخ عقد)، داده شود. نبايد تغيير قيمت سکه بار سنگيني بر دوش خانواده‌ها بگذارد. راهکار منطقي تغيير قوانين مهريه تعديل آن است، چراکه تغيير شديد قيمت سکه قابل محاسبه نيست.
اين اظهارنظر منتقدان و البته مشوقان زيادي را با خود همراه کرد. مخالفان نظر ابتکار مي‌گفتند، او کمترين توجهي به زنان و بلايي که تورم بر سر آنان مي‌آورد نمي‌کند و البته موافقان نيز معتقدند بالاخره بايد جلوي اين افسارگسيختگي مبالغ مهريه را گرفت.
بهمن کشاورز: اين ايده خوبي نيست درخصوص گفته‌هاي سرکار خانم ابتکار و ابعاد مختلف آن گفتني است:
اول اينکه، ماهيت مهريه عمدتاً با دو ديدگاه بررسي مي‌شود؛ يکي اين است که مهريه عبارت است از هديه‌اي که شوهر به زن در آغاز زندگي مشترک مي‌دهد و ديگر تعبيري است که در آن ازدواج به عقدي معوض تعبير يا تشبيه شده و در نتيجه مهريه يکي از دو عوض (عوضين) است که البته اين معناي دوم به‌هيچ‌وجه در شأن خانم‌ها نيست.
در تعبير نهايي مهريه – به‌ويژه در مورد خانم‌هايي که تحصيلات و تخصصي ندارند- نوعي وسيله تأمين و آسودگي خيال است که البته در بسياري موارد کارساز نيست. به همين دليل توصيه اينجانب همواره اين بوده است که خانم‌هاي ما با توجه به استعداد و آمادگي‌ای که دارند با تحصيل و فن‌آموزي در شرايطي قرار بگيرند که نياز به چنين تأمیني نداشته باشند و به‌جاي آن حقوق مختلفي را که آنها را در شرايط مساوي با شوهر قرار مي‌دهد ضمن عقد شرط کنند دوم اينکه علت اينکه از مدت‌ها پيش تعيين مهريه به صورت سکه رواج يافته آن است که مي‌خواهند کاهش ارزش پول را به اين ترتيب جبران کنند.
زيرا هرچند که مهريه در زمان مطالبه بر مبناي شاخص تورم منتشرشده از بانک مرکزي محاسبه مي‌شود اما مطمئناً رقم به‌دست‌آمده با عددي که در صورت تعيين مهريه به صورت سکه به دست مي‌آيد، به‌هيچ‌وجه قابل مقايسه نيست. به ياد دارم، در مجلس صحبت افزايش حقوق کارمندان بود و يکي از نمايندگان که مخبر کميسيون بودجه بود (دري‌نجف‌آبادي)، گفت: نيازي نيست حقوق را اضافه کنيم، بياييد ببينيم اين کارمند با حقوقي که در قبل از انقلاب مي‌گرفت چند سکه مي‌توانست بخرد و حالا به او همان پولي را بدهيم که همان تعداد سکه را بتواند بخرد.
بنابراين براي کساني که در پي تأمين آتيه هستند اين تدبير کاملا معقول و قابل‌قبول است و متأسفانه نگراني خانم‌هاي ما در مورد آتيه چندان بي‌مورد هم نيست.
نکته سوم اين است که آنچه که سرکار خانم ابتکار پيشنهاد کرده‌اند، درواقع چيزي است که خانم‌ها براي احتراز از آن به اين روش متوسل مي‌شوند. وگرنه واضح است که همگان مي‌توانند مهريه را به تومان و ريال تأمين کنند و اين ربطي به اجرت‌المثل ندارد. بگذريم از اينکه آن‌گونه که شنيده‌ام، اجرت‌المثلي که براي خانم‌ها تعيين مي‌شود هيچ تناسبي با قيمت واقعي خدماتي که عرضه مي‌کنند ندارد و حتي در مورد آن اصل عدم تبرع وارونه شده؛ يعني خانم‌ها بايد ثابت کنند که قصد تبرع نداشته‌اند. به‌هرحال همچنان که از سال‌ها پيش گفته‌ام، راه‌حل قضيه شايد اين باشد که براي خانم‌ها، به‌ويژه خانم‌هايي که ازدواج مي‌کنند، يک نظام بيمه‌اي با دخالت حکومت برقرار شود، به‌نحوي‌که ترس از آينده باعث تعيين مهريه‌هاي بي‌معني نشود که در مورد آنها استاد فقيد ما مرحوم دکتر مهدي شهيدي معتقد به بطلان بود.
والله اعلم.
روزنامه شرق-30 مهر
نقد حقوقي بر گفته‌هاي ابتکار درباره مهريه ابتکار:
قيمت سکه را براي مهريه به اندازه تاريخ عقد در نظر بگيريم معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري، در گفت‌وگويي با خبرگزاري ايلنا با ابراز نگراني از اينکه مهريه‌هاي بالا خطرات زيادي براي خانواده دارد، گفته است: مهريه بايد با قيمت سکه زمان عقد محاسبه شود. به نظر من ايده‌آل‌ترين سطح تغيير قانون مهريه اين است که بايد سکه به قيمت روزي که مهريه تعيين مي‌شود (تاريخ عقد)، داده شود. نبايد تغيير قيمت سکه بار سنگيني بر دوش خانواده‌ها بگذارد. راهکار منطقي تغيير قوانين مهريه تعديل آن است، چراکه تغيير شديد قيمت سکه قابل محاسبه نيست. اين اظهارنظر منتقدان و البته مشوقان زيادي را با خود همراه کرد. مخالفان نظر ابتکار مي‌گفتند، او کمترين توجهي به زنان و بلايي که تورم بر سر آنان مي‌آورد نمي‌کند و البته موافقان نيز معتقدند بالاخره بايد جلوي اين افسارگسيختگي مبالغ مهريه را گرفت. بهمن کشاورز: اين ايده خوبي نيست درخصوص گفته‌هاي سرکار خانم ابتکار و ابعاد مختلف آن گفتني است: اول اينکه، ماهيت مهريه عمدتاً با دو ديدگاه بررسي مي‌شود؛ يکي اين است که مهريه عبارت است از هديه‌اي که شوهر به زن در آغاز زندگي مشترک مي‌دهد و ديگر تعبيري است که در آن ازدواج به عقدي معوض تعبير يا تشبيه شده و در نتيجه مهريه يکي از دو عوض (عوضين) است که البته اين معناي دوم به‌هيچ‌وجه در شأن خانم‌ها نيست. در تعبير نهايي مهريه – به‌ويژه در مورد خانم‌هايي که تحصيلات و تخصصي ندارند- نوعي وسيله تأمين و آسودگي خيال است که البته در بسياري موارد کارساز نيست.
به همين دليل توصيه اينجانب همواره اين بوده است که خانم‌هاي ما با توجه به استعداد و آمادگي‌ای که دارند با تحصيل و فن‌آموزي در شرايطي قرار بگيرند که نياز به چنين تأمیني نداشته باشند و به‌جاي آن حقوق مختلفي را که آنها را در شرايط مساوي با شوهر قرار مي‌دهد ضمن عقد شرط کنند دوم اينکه علت اينکه از مدت‌ها پيش تعيين مهريه به صورت سکه رواج يافته آن است که مي‌خواهند کاهش ارزش پول را به اين ترتيب جبران کنند. زيرا هرچند که مهريه در زمان مطالبه بر مبناي شاخص تورم منتشرشده از بانک مرکزي محاسبه مي‌شود اما مطمئناً رقم به‌دست‌آمده با عددي که در صورت تعيين مهريه به صورت سکه به دست مي‌آيد، به‌هيچ‌وجه قابل مقايسه نيست. به ياد دارم، در مجلس صحبت افزايش حقوق کارمندان بود و يکي از نمايندگان که مخبر کميسيون بودجه بود (دري‌نجف‌آبادي)، گفت: نيازي نيست حقوق را اضافه کنيم، بياييد ببينيم اين کارمند با حقوقي که در قبل از انقلاب مي‌گرفت چند سکه مي‌توانست بخرد و حالا به او همان پولي را بدهيم که همان تعداد سکه را بتواند بخرد. بنابراين براي کساني که در پي تأمين آتيه هستند اين تدبير کاملا معقول و قابل‌قبول است و متأسفانه نگراني خانم‌هاي ما در مورد آتيه چندان بي‌مورد هم نيست. ✅ نکته سوم اين است که آنچه که سرکار خانم ابتکار پيشنهاد کرده‌اند، درواقع چيزي است که خانم‌ها براي احتراز از آن به اين روش متوسل مي‌شوند. وگرنه واضح است که همگان مي‌توانند مهريه را به تومان و ريال تأمين کنند و اين ربطي به اجرت‌المثل ندارد. بگذريم از اينکه آن‌گونه که شنيده‌ام، اجرت‌المثلي که براي خانم‌ها تعيين مي‌شود هيچ تناسبي با قيمت واقعي خدماتي که عرضه مي‌کنند ندارد و حتي در مورد آن اصل عدم تبرع وارونه شده؛ يعني خانم‌ها بايد ثابت کنند که قصد تبرع نداشته‌اند. به‌هرحال همچنان که از سال‌ها پيش گفته‌ام، راه‌حل قضيه شايد اين باشد که براي خانم‌ها، به‌ويژه خانم‌هايي که ازدواج مي‌کنند، يک نظام بيمه‌اي با دخالت حکومت برقرار شود، به‌نحوي‌که ترس از آينده باعث تعيين مهريه‌هاي بي‌معني نشود که در مورد آنها استاد فقيد ما مرحوم دکتر مهدي شهيدي معتقد به بطلان بود.
والله اعلم.
روزنامه شرق-30 مهر
